عمارت کلاه فرنگی بندرعباس
عمارت کلاه فرنگی بندرعباس عمارتی باستانی با بیش از 320 سال قدمت می باشد . این بنا در نزدیکی اسکله قدیم بندرعباس رو به دریا و در بلوار طالقانی قرار گرفته است .
علت نام گذاری :
گنبدی مخروطی شکل در بالای بنا قرار داشت. این گنبد شبیه به کلاهی بود که در آن زمان ، مردم اروپایی “فرنگی‌ها” بر سر می‌گذاشتند ، به همین سبب آن بخش از ساختمان به کلاه‌فرنگی شهرت یافت و به تدریج نام کلاه‌فرنگی به کل عمارت اطلاق شد.
ثبت در آثار ملی ایران :
در سال ۱۳۸۴ شمسی با شماره ۱۳۸۳۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است .
معماری :
این عمارت در زمینی به وسعت ۴۲۹ مترمربع و در سه طبقه به طول حدود ۳۰ متر و عرض ۱۴ متر و ارتفاع حدود ۹ متر بنا شده است.
مصالح به‌کار رفته در آن عبارت‌اند از: سنگ سیاه متعلق به قلعه هرمز،ساروج و گچ.
سقف عمارت از چوب قطور ساج ساخته شده و درب و پنجره‌ها دارای تزیینات منبت است. اتاق‌ها نیز دارای تزیینات گچ‌بری است.
عمارت کلاه‌فرنگی مجموعا دارای حدود ۳۳ اتاق و سالن بزرگ و کوچک است که در سه ضلع شمال و جنوب و غرب طبقه فوقانی، مهتابی وسیعی در امتداد عمارت ساخته شده و مشرف به محیط اطراف است.
پیشینه عمارت کلاه فرنگی بندرعباس :
- تجارتخانه هلندی‌ها
پس از فتح هرمز در سال ۱۶۲۲ و اخراج پرتغالی‌ها از جزیره هرمز، کمپانی هند شرقی بریتانیا در سال ۱۶۲۳. م از دربار شاه عباس اجازه یافت تا شعبه‌ای از تجارتخانه اش را در بندرعباس دایر نماید و به فاصله کوتاهی از تأسیس این تجارتخانه ، کمپانی هند شرقی هلند نیز با نام اختصاری V.O.C تجارتخانه خود را به مرکزیت اصفهان تأسیس شد و شعبه‌ای نیز در بندرعباس – که بندرگاه اصلی دولت ایران بود ـ گشایش یافت. نخستین محل تجارتخانه هلندی‌ها، خانه‌ای متعلق به “برخوردار سلطان ذوالقدر” حاکم وقت بندرعباس بود که نزدیک ساحل قرار داشت و با اجاره ماهیانه ۲۰ تومان در اختیار هلندی‌ها قرار گرفت. این خانه در مجاور تجارتخانه انگلیس و در ناحیه غربی آن روزگاران شهر بندرعباس که امروزه تقریباً منطبق است با بلوار ساحلی، حدفاصل خیابان دانش و میدان لارک (پشت‌شهر) قرار داشته است. بعدها به‌دلیل گسترش تجارت هلندی‌ها و کمبود جا، در سال ۱۶۹۸. میلادی /۱۰۸۰.شمسی ریاست این کمپانی تصمیم گرفت تا کار احداث یک عمارت باشکوه و بزرگ را در حد فاصل نیم مایلی تجارتخانه سابق و در منتهی‌الیه شرقی آن زمان شهر بندرعباس و در کنار ساحل آغاز کند که این عملیات تا چهارسال بعد حدود سال ۱۰۸۴.ش به طول انجامید. - دارالحکومه
پس از حدود ۱۳۶ سال یعنی در سال ۱۱۳۷ هجری شمسی ، هلندی‌ها بندرعباس را ترک کردند و عمارت به دارالحکومه و محلی برای رتق و فتق امورات گمرکی بندرعباس تبدیل شد. گزارش های دوره ناصری حاکی از آن است که این عمارت در این دوران دارای اماکنی همچون دیوانخانه، حرمخانه،صدوق‌خانه، غلام‌خانه، حمام، محبس‌خانه، اصطبل، فراشخانه، کارخانه و شربت‌‌خانه مختص به خود بوده و به وسیله ی برج های دیده بانی محصور و نگهبانی می‌شده است و از آنجایی که این ساختمان بعدها به عنوان قلعه شهر و مرکز امور سیاسی و اداری و محل استقرار و نشیمن حاکمان مختلف شهر شناخته می‌شده، شاهد اتفاقات بسیار مهم و تاریخی و همچنین جنگ و زد و خورد میان مهاجمین به شهر و محافظین آن بوده‌است. - گمرک عباسی
در سال ۱۲۸۴ شمسی اداره گمرک عباسی تأسیس و در طبقه همکف استقرار یافت و مابقی اتاق‌ها همچنان به عنوان دارالحکومه شهر مورد بهره‌برداری قرار میگرفت. اما در ابتدای دهه ۱۳۰۰ شمسی مقر حکومت به ساختمان دیگری منتقل و اداره گمرک تا سال ۱۳۵۲ شمسی در همین ساختمان مستقر بود به همین دلیل این عمارت بعدها به ساختمان گمرک شهرت یافت. - پس از انقلاب
در ابتدای انقلاب مدتی از این عمارت و محیط پیرامون آن به‌عنوان میدان تره‌بار استفاده شد. از ابتدای دهه ۱۳۶۰ شمسی عمارت کلاه‌فرنگی به همراه محوطه اطراف آن به حوزه علمیه بندرعباس واگذار شد و سپس آیت‌الله احمدی فقیه (امام جمعه سابق بندرعباس) آن را وقف حوزه علمیه کرد. تا حدود یک دهه و اوایل دهه ۱۳۷۰حوزه علمیه در این ساختمان فعال بود اما پس از احداث ساختمان جدید برای حوزه علمیه که در ضلع شمالی این عمارت بنا شده متروکه رها شد. عمارت کلاه‌فرنگی امروز درون محوطه پارکینگ حوزه علمیه مدرسه‌النبی (روبه‌روی بندر مسافری شهید حقانی) در پناه دیوارهای آجری پنهان شده و امکان بازدید از آن وجود ندارد. در حال حاضر سقف برخی اتاق‌های طبقه دوم این بنا فروریخته و برخی دیگر در حال ریزش است، چوب‌های سقف شرجی زده و فرسوده شده‌اند و آفتاب بر کف اتاق‌های آن طبقه می تابد .
در زیر تصویری قدیمی از این عمارت و تصویری از وضعیت فعلی این عمارت را میبینید :
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟در گفتگو ها شرکت کنید!