سه گنبد ارومیه

بنای سه گنبد ارومیه و یا به زبان محلی اوچ گونبز یکی از آثار به جا مانده از قرن ششم هجری قمری است .

آدرس :

این بنا در  جنوب شرقی شهر ارومیه  و در  خیابان جانبازان (استاد برزگر)  قرار دارد .

علت نام گذاری :

برای علت نام گذاری این بنا دو دیدگاه وجود دارد .

دیدگاه اول می گوید :

این بنا به خاطر وجود سه گنبد در سه طبقه آن بدین نام مشهور است

و اما گروهی از مورخان در دیگاهی دیگر گفته اند :

وجود دو بنای دیگر که در مجاورت روستائی بنام چهریق از دهستان‌های شهرستان سلماس وجود داشته‌ است علت نامگذاری این مجموعه به سه گنبد می‌باشد.

ثبت در فهرست آثار ملی :

این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شماره ثبت ۲۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

تاریخچه :

در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفی است که آن را از سنگ تراشیده‌اند و در انتهای کتیبه، محرم سال ۵۸۰ هجری خوانده می‌شود. از این رو می توان گفت مقبره یا برج سه گنبد متعلق به قرن ششم هجری قمری است و  یادگاری از دوره سلجوقیان است .

درباره بنای سه گنبد ارومیه :

این بنای تاریخی عبارت است از سکوی بلندی که به شکل استوانه و مدور ساخته شده‌ است. ایوان ورودی آجر کاری شده در شمال شرقی بنا واقع شده‌ است.

ساختمان فعلی دو طبقه‌ است و در چهار سمت آن دریچه‌هایی وجود دارد. طبقه ی اول به نام سردابه که دارای پوششی قوس‌دار است و به این صورت از طبقه ی دوم مجزا می‌شود. درِ کوچک طبقه ی اول ۱/۷۰ متر ارتفاع دارد. طبقه ی دوم که اتاق مقبره خوانده می‌شود دارای دری به ارتفاع ۲/۵۰ متر است. به عبارت دیگر، بنای استوانه‌ای شکل مدور دارای دخمه‌ایست که قسمت فوقانی آن را به وسیله ی آجر تبدیل به بنایی شامل اتاق مقبره کرده‌اند و مدخل آن در یک قالب معماری پر نقش و نگار احاطه شده و در بدنه ی استوانه‌ای برج تعبیه شده‌ است؛ درگاه ورودی آن در میان طاق‌های سطحی واقع شده و از لحاظ معماری زینت خاصی به آن بخشیده‌ است. مصالح قسمت تحتانی از سنگ و قسمت فوقانی آن از آجر است.

سه گنبد در زمینی ساخته شده كه اطرافش را قبور زیادی اشغال کرده و احتمالا زمین مزبور صحن آن بوده است كه عده‌ای را پس از مرگ به‌لحاظ قدسیت محل در آنجا دفن كرده‌اند. هرچند به طور واضح مشخص نیست قبوری كه در صحن مزبور وجود دارند برای چه کسانی هستند ولی می شود حدس زد این قبور مربوط به طبقه ممتاز روحانی‌ها، سرداران و تجار و اشراف بوده است.