تپه ازبکی

تپه ازبکی محوطه ای باستانی مربوط به هزاره ی ۴ قبلاز میلاد  در ۷ کیلومتری شهرستان نظرآباد واقع شده است .

اين تپه تاريخی با قدمت 9 هزار ساله به عنوان قديمی ترين بنای خشتی جهان مطرح است.

محوطه باستانی ازبكی شامل تپه اصلی و تپه اقماری است كه از نظر تاريخی از اهميت بسيار بالايی برخوردار است.

نشانه‌هایی از ارتباط این تپه با حکومت ایلام نیز وجود دارد.

خشت این محوطه در سازمان ملل متحد :

اولین خشت، دست‌ساز بشر در این منطقه کشف شد و رئیس‌جمهور وقت حکومت ایران ، سید محمد خاتمی آن را به نشانه ی گفت وگوی تمدن‌ ها به سازمان ملل اهدا کرد .

 تپه ازبکی دارای تپه هایی به شرح زیر است:

1.  یان تپه
   در این تپه ی کم‌ ارتفاع، بقایای پنج دوره معماری خشتی دوره‌های فرهنگی هزتره هفتم و ششم پیش از میلاد شناسایی شده‌ است.
2. جیران تپه
   این تپه با ۲ متر ارتفاع در فاصلهٔ ۲۵۰ متری جنوب‌غربی تپهٔ مرتفع و ۳۰۰ متری شمال‌شرقی یان تپه قرار دارد. در آن استقرارهایی هم‌زمان با یان تپه تا قرن هفتم هجری قمری وجود داشته ولی با تناوب متروک شده و چندی بعد استقرار جدیدی صورت گرفته‌ است. البته میانه‌های هزاره ی ششم تا اواسط هزاره ی دوم پیش از میلاد در این تپه برای چندین هزاره، استقرار وجود نداشته‌ است.
3. دوشان تپه
   این تپه در حدود ۲۵۰ متری غرب تپه ی مرتفع قرار دارد. نتیجهٔ حفریات در آن تاکنون به شناسایی سه دوره معماری از عصر آهن منجر شده که به مهاجران صاحب سفال خاکستری تعلق دارد. متأخرترین بقایای بر جای مانده از این سه دوران به دوران مادها است و دو دورهٔ کهن‌تر به اوایل و اواسط استقرار مردمان یعنی از نیمهٔ دوم هزارهٔ دوم تا پادشاهی مادها مربوط می‌شود.
4.  گوموش تپه
   این تپه در غرب تپه ی مرتفع و در ۲۲۰ متری شمال‌غربی جیران تپه قرار دارد. متأسفانه روی این تپه ویلای به نسبت گسترده و مجلل مالک زمین‌های اطراف محوطه ساخته شده‌است. سفال‌های این تپه بیشتر از نوع سفال‌های دوره‌های اول و دوم در تپه ی سیلک کاشان، چشمهٔ علی ری و قره تپه شهریار است.
5.  مارال تپه
   این تپه در حدود ۵۰ متری دامنهٔ غربی تپهٔ مرتفع بر سر راه دوشان تپه قرار دارد. در این تپه افزون بر شناسایی تعدادی گورخمرهٔ مادی از سکویی بزرگ مربوط به نیمه ی دوم هزاره ی چهارم پیش از میلاد نیز خاک برداری شده‌ است.
6. تپهٔ مرتفع ازبکی (دژ مادی)
   محوطهٔ ازبکی در اواسط هزارهٔ دوم پیش از میلاد به شهر بزرگی تبدیل شد. در مرکز این شهر و بر روی بقایای باستانی و پیش از تاریخ، تپه‌ای در ارتفاع ۱٬۲۰۰ متر ارتفاع از سطه دریا و با ۲۶ متر از سطح زمین‌های همجوار، قلعه‌ای به وسعت تقریبی ۲٬۲۰۰ متر مربع با حصاری عظیم به عرض ۷ متر ساخته شد. از این تاریخ تا پایان عصر پادشاهی مادها سه قلعهٔ دیگر بر روی ویرانه‌های نخستین قلعه بر پا شد که آخرین آن‌ها دژ مادی با وسعتی بالغ بر ۹۰۰ متر مربع است. این تپه که خود کهن دژ این محوطهٔ باستانی است، دژ مادی نام دارد و در ۸ مهر ۱۳۵۲ با شمارهٔ ۹۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.