باغ موزه نادری ( آرامگاه نادرشاه )

باغ موزه نادری پس از حرم امام رضا، مهم‌ترین مکان گردشگری و تاریخی شهر مشهد به حساب می آید .

.

وضعیت کنونی این باغ موزه :

واقع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) که در باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع ساخته شده‌ است .

آرامگاه شامل سکویی دوازده پله‌ای، محل گور، پوششی خیمه مانند بر روی قبر، سکویی مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن دیگر در پی او، یک غرفه فروش کتاب و دو تالار برای موزه‌است.

مجسمه نادر شاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه‌ساز فقید ابوالحسن صدیقی ساخته شده‌است. مصالح مقبره غالباً از سنگ‌های خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد است. بعضی از قطعات سنگ بسیار بزرگ انتخاب شده تا تداعی‌کننده مقبره دوم ساخته خود نادرشاه باشد. پوشش آرامگاه کاملاً به مانند چادر عشایری است، که نادر در آن زاده و هم کشته شده‌است. پوشش دیوارهای داخلی آرامگاه نیز از سنگ‌های مرمر اُخرایی رنگ مراغه انتخاب شده تا قتل نادرشاه در داخل چادر را بهتر تداعی کند.

موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه افشار در ۲ تالار به معرفی آثار تاریخی این دوره قرار دارد

• تالار شماره ۱: که به‌نمایش اشیاء مختلفی به‌منظور معرفی آثار تاریخی دوره افشار پرداخته‌است. شامل انواع سلاح‌ها، البسه و پوشاک رزمی نظامیان دوره افشار، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه‌های جنگ مانند تابلویی از جنگ کرنال، وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره افشار تا قاجار، چند نسخه خطی نفیس از جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه «السلطان نادر» حک شده و روی دیگری که در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده و شعر (هست سلطان بر سلاطین جهان – شاه شاهان نادر صاحب قران) طلاکوب شده‌ است .

• تالار شماره ۲:  به نمایش برخی تصاویر و نیز پاره‌ای اطلاعات تاریخی در ارتباط با زندگی نادرشاه افشار و همچنین کلنل محمدتقی خان پسیان اختصاص یافته‌ است.

وضعیت آرامگاه نادر شاه در دوره های مختلف تاریخی :

نادر شاه در هنگام حیات خود دستور ساخت آرامگاهی کوچک در بالاخیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۱۱ هجری شمسی در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام رضا از خشت و گل ساخته شد. زمین‌های اطراف آرامگاه نیز به عنوان موقوفه به آن اختصاص یافت اما پس از پایان حکومت جانشینان نادر بر خراسان، ورثه او این زمین‌ها را به تدریج فروختند و آرامگاه رو به ویرانی نهاد.

• دوره قاجار

عبدالحسین تیمورتاش (سردار معظم) برای بازسازی آرامگاه تلاش کر د. او در سال ۱۲۹۴ خورشیدی که نماینده قوچان بود، طرح بازسازی آرامگاه را به مجلس داد. . اکثریت نمایندگان طرح قابل را توجه دانستند و رأی دادند که در دستور کار مجلس گذاشته شود .

یک هفته بعد، در دهم مهر ۱۲۹۴ این طرح در قالب قانونی شش ماده‌ای از تصویب گذشت و مقرر شد هزینه بازسازی آرامگاه نادرشاه از محل بیست درصد از مالیات تردد چارپایان باری و سواری و وسائل نقلیه در شهر مشهد تأمین شود و پس از پایان بازسازی هم ماهیانه پنجاه تومان به نگهداری آرامگاه اختصاص یابد.

دو سال بعد (سال ۱۲۹۶) بر اساس همین قانون بود که قوام‌السلطنه والی وقت خراسان در محل یکی از مقابر ویران شده نادری، آرامگاه تازه‌ای برای نادرشاه ساخت و استخوان‌های او را از تهران به مقبره مزبور حمل کردند. ساختمان جدید که در محل فعلی آرامگاه وی قرار داشت تا سال ۱۳۳۵ بر پا بود.

• دوره پهلوی

انجمن آثار ملی ایران طرحی برای ساخت آرامگاه تازه‌ای برای نادر شاه تهیه کرد که سال‌ها به اجرا در نیامد. در شانزدهم اسفند ۱۳۳۳ سید علی مؤید ثابتی سناتور خراسان در نطقی در مجلس سنا نسبت به «وضع اسفناک آرامگاه نادرشاه» هشدار داد که «با حال خراب افتاده» و از دولت خواستار توجه به آرامگاه و طرح انجمن آثار ملی شد.

انجمن آثار ملی ایران در سال ۱۳۳۵ درصدد برآمد آرامگاهی باشکوه‌تر برای نادرشاه در همان محل مقبرهٔ ساختهٔ قوام‌السلطنه ساخته شود. این کار از سال ۱۳۳۶ شروع و در سال ۱۳۴۲ به پایان رسید. ساختمان جدید آرامگاه نادرشاه افشار به همت انجمن آثار ملی ایران ساخته شد و در ۱۲ فرودین ۱۳۴۲ با حضور محمدرضا پهلوی در باغ نادری بازگشایی شد.

این بنا به دست هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شد .

• دوره جمهوری اسلامی

باغ موزه نادری هم‌ اکنون تحت مدیریت وزارت میراث فرهنگی اداره می‌شود. در اواخر سال ۱۳۸۶ باغ موزه نادری بر اساس طرح نوین بهسازی مورد بازنگری و تعمیرات در فضاهای داخلی قرار گرفت .

ثبت در فهرست آثار ملی ایران :

این بنا در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۱۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است

فاصله تا :