معبد آناهیتا
معبد آناهیتا بنایی تاریخی در شهر کنگاور در استان کرمانشاه است . شهرستان کنگاور در مرز استان های کرمانشاه و همدان است که سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته است. این بنا دومین بنای سنگی بزرگ کشور پس از تخت جمشید است
ثبت در آثار ملی ایران :
این اثر در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ی ثبت ۳۱ به عنوان یکی از اولین آثار ملی ایران در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدمت و معماری معبد آناهیتا :
این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت کنگاور ساخته شده است. «بقایای این پرستشگاه باشکوه که از بزرگترین بناهای سنگی در ایران است با بنایی چهار ضلعی مستطیل شکل در اندازه‌های ۲۰۹ در ۲۴۴ متر بر فراز تخت سنگ کم ارتفاع سیلیس آتشفشانی در شهر کنگاور در استان کرمانشاه قرار دارد. پرستشگاه آناهیتا نیز همچون بناهایی که بر بلندی ساخته شده‌اند برگرفته از شیوه ی سکوسازی (صُفه سازی) است که در دشت ایران رایج بوده است و در دوره های پسین نیز بناهای مهم پرستشگاهی و برخی بناهای حکومتی روی سکو بنا می‌شده‌اند.»
فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵.۴۲ متر است. ورودی بنا به وسیله ی پلکان دو طرفه در سمت جنوبی تعبیه شده و در سمت شمال شرقی پلکان یک طرفه امکان دسترسی به این مکان را ایجاد کرده است.
معدن‌های اله دانه، باغ ملی، چهل مران، قوره جیل، رستم‌آباد و هلال احمر از معدن‌های اصلی و مورد پژوهش قرار گرفته مورد استفاده برای استخراج سنگ برای این معبد هستند. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری شرق این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده است.
قدمت این بنا به دوره ی اشکانی و ساسانی نسبت داده شده است ؛ نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حکاکی شده است.
گفته می شود پلکان و معماری معبد آناهیتا در دوره ی پارتی ساخته شده و در زمان ساسانیان مورد بازسازی قرار گرفته است. باستان‌شناسانی که معبد ناهید کنگاور را از لحاظ زمین‌شناسی و مقایسه‌های ابنای مختلف بررسی کرده‌اند، می‌گویند عناصر موجود در آن مربوط به دوران هخامنشی است.
پلکان دو طرفه: مهم‌ترین عنصر این بنا است که در ۱۵۴ متر به صورت دوطرفه به دیوار جنوبی معبد تکیه داده شده است.
حجاری ستون‌ها و اجزای آن‌ها: ستون‌ها از طرح دریک تأثیر گرفته است اما علاوه بر آن از معماری باستانی منطقهٔ آذربایجان- کردستان نیز بهره گرفته است.
بدون هیچ تندیس : معبد ناهید، هیچ بت یا مجسمه‌ای ندارد و تنها مظاهر ذهنی از آناهیتا در نظر گرفته شده است.
این معبد حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد ساخته شده و در سازه ی اصلی آن قطعات سنگی به مانند تخت جمشید استفاده شده است؛ اما با سرستون‌هایی همانند سبک دوریک. براساس چشمه‌هایی که از بالای معبد جاری است می‌توان احتمال داد مربوط به دوران سلوکی و تأثیر پذیرفته از آن است اما سبک ستون‌ها، اندازه و معماری آن‌ها این احتمال را رد می‌کند. معبد کنگاور محوری چهار گوش است به ابعاد ۲۱۰×۲۸ متر، در جبهٔ جنوبی دیواری ایجاد شده به قطر ۱۸/۵ متر و دارای ۲۴ ستون نسبتاً مساوی است. در دو طرف پلکانی دارد به طول ۳۰ متر. در این باره باید گفت در مکان‌هایی همانند نیایشگاه‌ها یا کاخ‌های پذیرایی که باید دید انسان همواره به یک سمت باشد از تقارن بهره برده‌اند.
در رابطه با کاربرد این بنا نظریات مختلفی وجود دارد؛ عده‌ای معتقداند این بنا تنها برای شکار و تفریح بوده و تعدادی دیگر آن را «دسکره» می‌نامند و می‌گویند پادشاهان از برخی از مهمانان خود را در این مکان پذیرایی میکردند و البته گاهی نیز برای خوش‌گذرانی و شکار مورد استفاده قرار می‌گرفته است؛ به مرور و با خشک شدن باغ و بوستان اطرافش جز یک ویرانه از آن باقی نمانده است .
معبد آناهیتا بر سر راهی بسیار مهم قرار گرفته بود که در زمان هخامنشیان با نام راه شاهی، در دوره ی اشکانیان با نام جاده ابریشم، در دوره ی ساسانیان با عنوان شاهراه ارتباطی شرق به غرب و در دوره ی اسلامی میانه با عنوان جاده ی بزرگ خراسان شناخته می‌شد.
در عکس‌هایی که اریش فریدریش اشمیت باستان‌شناس آمریکایی در فاصله ی سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۳۶ در قالب پروژه‌ای با عنوان پرواز بر فراز شهرهای باستانی ایران از معبد آناهیتا گرفته، مشخص است که راهی که در آن زمان دو شهر امروزی همدان و کرمانشاه را به یکدیگر متصل می کرده، از جنوب معبد آناهیتا عبور می‌کرده است. با توجه به اینکه معبد آناهیتا بر روی صخره‌ای بلند و در بالادست دشت کنگاور واقع شده که در گذشته زمین کشاورزی و جلگه‌ای بسیار پرآب و باتلاقی بوده، بنابراین امکان عبور جاده ی گفته شده از محل جلگه ی دشت کنگاور وجود نداشته و راه شاهی می‌باید از جنوب معبد و از روی پشته‌ای صخره‌ای عبور کرده باشد؛ بنابراین این احتمال مطرح شده که راه موجود در این عکس‌ها همان راه تاریخی شاهی و ابریشم باشد .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟در گفتگو ها شرکت کنید!