مسجد جامع خان شهرکرد

مسجد جامع خان یا مسجد جامع شهرکرد یکی از مساجد تاریخی و مربوط به دوره قاجاریه است .

قدمت :

بر اساس حکاکی روی دیوار ضلع شرقی مسجد در سال ۱۲۷۰ هجری قمری با دستور حاج محمدرضا خان چالشتری، حاکم وقت چهارمحال ساخته شده است.

ثبت در فهرست آثار ملی ایران :

این مسجد در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۶ با شماره ی ثبت ۱۵۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در زیر قسمت های مختلف مسجد را شرح خواهیم داد :

صحن مسجد 

مسجد جامع شهرکرد یک صحن بزرگ مستطیلی دارد که مساحت آن حدود 700 متر است. در بخش شمالی صحن، حوضی سنگی قرار دارد که بعدها، یعنی در سال ۱۳۳۵ اضافه شده است. در حدود دهه پنجاه هجری شمسی، حاج نجفقلی، از بزرگان محل فضای بیشتری وقف مسجد کرد و سنگ‌فرش صحن مسجد و مرمت‌های دیگری با نظر تولیت آن آیت الله سیدمصطفی السید دهکردی انجام شد. تزیینات کاشی‌کاری نیز مربوط به این زمان است. در صحن حوض سنگی ساخته شده که آب آن قبلا از چاه تامین می‌شد.

شبستان ها 

سبک معماری مسجد جامع خان شهرکرد چهار ایوانی و دارای دو شبستان زمستانه و بهاره است.

• شبستان زمستانه
  شبستان زمستانی که در سمت غرب صحن قرار دارد به‌ صورت ستون­‌دار ساخته شده است  . کف این شبستان حدود 50 سانتی‌ متر از سطح صحن پایین‌ تر قرار دارد و دلیل آن به‌ خاطر گرم­‌تر نگه داشتن شبستان در فصل زمستان بوده است. در جلوی این شبستان دو در ورودی قرار دارد که در جلو دارای درهای فلزی و در داخل دارای درهای چوبی است. در شبستان زمستانی مسجد جامع شهرکرد مجموعا هشت ستون سنگی به ارتفاع 160 سانتی‌ متر به‌ صورت چهارگوش به عرض هر ضلع 40 سانتی‌ متر ساخته شده که چهار زاویه آن‌ها به‌صورت قاشقی تراش خورده‌ و دارای سرستون و پایه ستون­ هستند. سرستون­‌ها به‌صورت چهارگوش و مضاعف روی هم قرار گرفته‌­اند و پایه­‌ی طاق‌­های جناقی و گنبدهای کوچک بر روی این ستون­‌های سنگی استوار شده است. در رأس هر کدام از گنبدهای کوچک این شبستان، یک روزنه به‌ صورت دایره در نظر گرفته شده که در بالای آن‌ها با شیشه مسدود شده و به‌صورت نورگیر درآمده‌­اند.

• شبستان تابستانه
  مسجد دارای شبستان تابستانی نیز است. این شبستان در سمت جنوب صحن و در امتداد ضلع کوچک مسجد واقع شده که ورودی آن به‌ صورت یک در بزرگ و دو در کوچک‌ ­تر در طرفین آن است. این شبستان که در اصل ایوان جنوبی بنا است، با بهره­‌گیری از طاق‌­های جناقی و گنبد اصلی در ابتدای ورودی ایوان قرار دارد. محراب این شبستان در انتهای گنبد اصلی واقع شده که با کاشی­‌های هفت رنگ با حاشیه فیروزه‌­ای ساده مزین شده است.

رواق ها

مسجد جامع دارای حیاطی به شکل مستطیل است که کف آن کلا با تخته سنگ‌­هایی فرش شده و در دو طرف آن رواق­‌ها قرار دارد که در سمت غرب در جلوی شبستان زمستانی و در جبهه شرقی در دو طرف در ورودی اصلی قرار گرفته‌­اند. دورتادور صحن مسجد و همچنین در طرفین ایوان‌های شمالی و جنوبی رواق‌هایی ساخته شده است که در دو طرف ایوان‌ها به‌ صورت دو طبقه و در دو طرف دیگر صحن به‌ صورت یک طبقه ایجاد شده‌اند. سقف این رواق‌ها تماما با طاق‌های جناقی و نیم گنبد ساخته شده‌اند و بین هر دو رواق یک ورودی با طاق کم‌ عمق گهواره‌ای ایجاد شده است.

کاشی کاری ها 

یکی از مصالحی که در این بنا زیاد استفاده شده است ، کاشی است که در انواع هفت رنگ، لاجوردی و فیروز‌ه­ای کار شده‌اند و بیشتر از کاشی هفت رنگ با نقوش اسلیمی که در اکثر بناهای دوره قاجار مورد استفاده قرار گرفته، به‌ کار رفته است. کاشی‌های فیروزه‌­ای و لاجوردی نیز در برخی از طاق‌نماها به‌کار رفته که مشتمل بر آیاتی از قرآن کریم و دعاهای مختلف است. پشت نعل‌های داخل صحن از کاشی­‌های هفت رنگ و بدنه شمالی نیز کاشی­‌هایی که شامل آیات قرآن و اشعار محتشم کاشانی است، نصب شده است .

تزئینات گنبد 

مسجد جامع خان شهرکرد دارای سه در ورودی است که در شمال، شرق و غرب آن واقع شده‌­اند. این ورودی‌­ها در جلو و عقب با طاق‌­های جناقی و نیم گنبد پوشش داده شده‌­اند. در درون راهروهای ورودی طاق‌نماهایی ایجاد شده است که عمق آن حدود پانزده سانتی‌متر است و با کاشی هفت رنگ تزیین شده‌­اند. جبهه­‌ها و ایوان­‌های شمال و جنوب این مسجد نسبت به جبهه­‌ها و ایوان­‌های شرق و غرب دارای جلوه بهتری هست و در دو طبقه است و جبهه‌های شرق و غرب در واقع مهتابی جبهه­‌های اصلی است. جبهه­ جنوبی دارای گنبد و محراب و ایوان است و شامل دو شبستان تابستانی در طرفین است که هر شبستان از دو دهنه طاق و چشمه آجری و یک محراب تشکیل شده است. ایوان اصلی در جلوی گنبد و با ارتفاع بیشتری نسبت به شبستان­‌ها و طاق نماهای طرفین قرار دارد و سقف کفپوش آن با قطاربندی‌­ها و تزئینات آجری شکل گرفته است. محراب زیر گنبد دارای لچکی و پشت بغل­‌های کاشی خشت هفت رنگ است.

فاصله تا اماکن دیگر شهر :