مسجد جامع تون (فردوس)

مسجد جامع تون ، که امروزه بیشتر مسجد جامع قدیم نامیده می‌شود، از جمله نقاط دیدنی شهر فردوس می‌باشد که در محوطه ی باستانی تون در جنوب غربی این شهر قرار دارد و قدمتی بیش از 1000 سال دارد .

قدمت :

مسجد جامع قدیم متعلق به دوره ی سلجوقیان است و نخستین مرتبه که از آن در کتب تاریخی یاد شده، در کتاب ((احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم از محمد بن احمد شمس‌الدین المقدسی)) متعلق به نیمه ی دوم سده چهارم هجری است.

معماری مسجد جامع تون فردوس :

مسجدی که امروزه به یادگار مانده، از مساجد دو ایوانی سبک خراسانی است که ایوان شرقی و پایاب مسجد در زلزله‌ای مهیب در اوایل دوره صفویه فرو ریخته و به جز ایوان قبله و گنبدخانه‌های طرفین آن، سه ضلع دیگر در دوره صفوی با کمی عقب‌ نشینی از هر ضلع، مجدداً بازسازی شده‌اند.

معماری و تزئینات آجرنمای ایوان غربی این بنا مربوط به قرن پنجم و ششم هجری قمری و دوره سلجوقی است و در سمت شرقی آن، در اوایل دوره ی قاجار شبستانی به نام شبستان آخوند ملااکبر احداث شده‌ است. این شبستان دارای صد ستون قطور بوده که در زمین‌لرزه ی سال ۱۳۴۷ به کلی تخریب شد.

ایوان این مسجد ۱۶ متر ارتفاع دارد و پوشش آن طاق و تویزه است که ویژگی سبک معماری خراسانی است. آجرنمای تزئینی این ایوان، تکرار یک شکل هندسی در قالب‌های ۶۰ در ۶۰ سانتی‌متر است. در فضاهای خالی این نمای آجری، قطعات کاشی جای داشته که امروزه به جز ۳ یا ۴ قطعه آن هم به طور غیر منظم، هیچ نشانی از کاشی‌ها دیده نمی‌شود. همچنین در نمای پوشش داخلی ایوان، آثاری از نقاشی بر روی گچ دیده می‌شود.

ثبت در فهرست آثار ملی ایران :

این مسجد با شمارهٔ ۱۲۲۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌ است .