ساختمان شهرداری ارومیه

ساختمان شهرداری ارومیه در دوارن پهلوی اول (رضا شاه) ساخته شده است  .

آدرس: استان آذربایجان غربی ، ارومیه، میدان ایالت (میدان انقلاب)

قدمت ساختمان شهرداری ارومیه :

شهرداری رضائیه ( نام قدیم ارومیه ) ابتدا ساختمان مناسبی نداشت ، در زمان سلطنت رضا شاه قطعه زمین واقع در ضلع جنوب غربی میدان بزرگ شهر انتهای خیابان امام امروزی جنب ستاد لشگر جهت شهرداری تخصیص داده شد و در آن دو دستگاه ساختمان بزرگ بنا شد که از ساختمان مشرف به میدان ادارات استانداری وشهرداری استفاده می کردند و ساختمان داخل باغ محل سکونت استانداران آذربایجان غربی بود.کلیه اجتماعات بزرگ شهر در سالن وسیع شهرداری رضائیه برگزار می شد.

شخص رضا شاه با ورود خود در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به شهر ارومیه دستور احداث بناهای اطراف میدان ایالت را صادر کرد . مکان یابی فضاهای اطراف میدان که شامل شهربانی ، شهرداری و ستاد لشگر بوده است. که توسط خود رضا شاه صورت گرفته است و زمان ساخت بنای شهربانی دو سال بعد از ساختمان شهرداری یعنی حدوداً سال ۱۳۰۹ هجری شمسی می باشد.

طراح و معمار ساختمان شهرداری ارومیه :

بناهای شهرداری و شهربانی که مکمل حرکت ساخت و ساز فضای کالبدی اطراف میدان است که توسط طراحان آلمانی نقشه آن ترسیم و توسط معماری بنام مشهدی محمد حسین معمار معروف به ملا اوستا بنا نهاده شد. این شخص با وجود نداشتن تحصیلات دانشگاهی در اصول فنی معماری مهارت کامل داشت بطوری که این فرد در اجرای نقشه های شهرسازی آن دوره تأثیر به سزایی داشت و بطور کلی می توان گفت مرحوم ملا اوستا زحمات زیادی برای عمران و آبادی شهر ارومیه کشیده است.

از مهمترین رویدادهای تاریخی که در اطراف این بنا روی داد می توان به واقعه بمباران پادگان توسط ارتش روسیه در حمله متفقین به ایران (۳۰ شهریور ۱۳۲۰ هجری شمسی) اشاره کرد که در اثر این حادثه ناگوار قسمتی از نمای جنوبی این بنا تخریب شد. که بازسازی و مرمت دوباره این بنا توسط دو نفر یکی بنام اوستا مجبور و دیگری توسط یک استاد کار ارمنی انجام گرفته است.

معماری :

از آنجایی که بنای ساختمان توسط متخصصین آلمانی تهیه شده فرم پلان بصورت عقابی با بالهای گشوده طراحی شده است. در پیروی از این اصل طراح مجبور به رعایت تقارن نسبت به محور عرض شده و نیز قسمتهایی از پلان بنا با زاویه ۴۵ درجه طراحی نموده است. مصالح عمده به کار رفته در این بنا آجر، چوب و سنگ بوده است و ملات به کار رفته در آن شفته آهک می باشد.بنا کلاً تیرچوبی میباشد . موقعیت استراتژیکی ارومیه به عنوان یک شهر مرزی بعلاوه اوضاع نا آرام این شهر در آستانه حکومت باعث گردید تا رضا شاه توجه خاصی نسبت به این منطقه داشته باشد . شکل گیری میدان ایالت(میدان انقلاب) با هیبتی کاملاً حکومتی نظامی خود به نوعی بیان کننده نماد اقتدار و قدرت حکومت وقت، از طریق عناصر شهری بوده است.

در طراحی این بنا یک سری اصول فنی ظریف در نظر گرفته شده است. به‌طور نمونه ارتفاع کف پنجره‌ها، به‌جز پنجره‌های پاگرد راه‌پله، از کف زمین ۸۵ سانتی‌متر هستند که این باعث می‌شود هر فردی هنگام نشستن روی صندلی به‌راحتی بتواند به تماشای محیط بیرون بپردازد. پنجره‌های راه‌پله دارای ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر از کف هستند و به این دلیل اینکه پاگرد نیم طبقه از طبقه اول بالاتر است، این کار در نمای شمالی باعث ایجاد ریتم منظم در طراحی بنا و نمای بیرونی چشم‌نواز و منظم شده است.

در نمونه‌ای دیگر می‌توان به پخ‌بودن جرز پنجره‌ها از داخل به خارج اشاره کرد که با توجه به آب‌وهوای سرد شهر احتمالا طراح برای هدایت بیشتر نور خورشید این ریزه‌کاری هوشمندانه را انجام داده است.

همچنین با استفاده از خطوط برجسته افقی که به ایجاد سایه روشن‌های چشم‌نواز می‌انجامد و همچنین دو نوع قاب مختلف برای پنجره‌های طبقه همکف و اول، سعی بر این شده است تا این دو طبقه از نظر بصری از یکدیگر تفکیک شوند که با کمی دقت در نمای بیرونی متوجه این دو عامل خواهید شد.

ایده دیگری که در طراحی بنا وجود دارد، استفاده از برجستگی‌های عمودی و اریب در طرفین ورودی است تا به موجب آن از یکنواختی سطح خارجی بنا کاسته شود و ابهت بیشتری به آن ببخشد.

در قسمت بالای ساختمان نیز کتیبه‌ای وجود دارد که هم‌اکنون نشان شهرداری ارومیه روی آن حک شده است.

ثبت در فهرست آثار ملی :

این بنا در تاریخ ۲۲ تیر  ۱۳۷۹ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۷۶۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.