آتشکده یزد

آتشکده یزد محل نگهداری آتش مقدس زرتشتی در شهر یزد و نیایشگاه زرتشتیان ساکن در این شهر است .

نام های دیگر :

به این آتشکده ، آتشکده وِرَهرام یا آتشکده بهرام نیز گفته می شود .

آدرس :

یزد – خیابان آیت‌الله کاشانی

معماری آتشکده :

ساختمان اصلی آتشکده بر ارتفاعی حدود یک متر و 40 سانت از زمین و در میان حیاط بزرگی که درختان سرو و کاج آن را پوشانده اند ، قراردارد. نگاره فروهر و سرستون‌های سنگی آن زیبایی ویژه‌ای به آن بخشیده و روبروی این بنا حوض آبی قرار دارد. اینکه آتشکده‌ها کنار آب باشند از خصوصیت‌های آتشکده‌ها بوده‌ است.

سرستون‌های سنگی جلو تالار ساختمان اصلی و سنگ‌های گلدار پای دیوارها کار هنرمندان اصفهانی است. این هنرمندان سنگ‌ها را در اصفهان تراشیده و سپس تا یزد برده‌اند. نگار کاشی‌های فروهر بر بالای سردر ورودی، کار هنرمندان کاشی‌کار یزدی است و معماری کل این بنا از معماری آتشکده‌های پارسیان تأثیر گرفته است .

قدمت آتشکده یزد :

ساختمان فعلی آتشکده در آبان ماه ۱۳۱۳ با سرمایه یک زرتشتی پارسی به نام «همابائی» بر قطعه زمینی که از سوی چند تن از زرتشتیان ایران ازجمله برادران امانت به یاد فوت پدرشان «اردشیر مهربان رستم» امانت وقف شد، ساخته شد. نقشه ی این بنا را مهندسان پارسی کشیده‌اند و «ارباب جمشید امانت» سرپرستی و نظارت ساخت این بنا را بر عهده داشت. وی در خاطرات خود نوشته‌ است که برای جلب توجه پارسیان هندوستان، پنج بار به آن دیار سفر کرده‌ است. چهار بار با کشتیهای بخار بر روی آب‌های خروشان اقیانوس هند و یک بار پیاده و با شتر در ریگزارهای بلوچستان ایران و پاکستان تا سرانجام انجمن پارسیان هند پرداخت هزینه ی ساختمان آتش ورهرام یزد را پذیرفت.

آتش آتشکده یزد :

آتشی که درون این آتشکده می‌سوزد بیش از ۱۵۰۰ سال است که روشن مانده‌ است. این آتش فروزه‌ای است از آتش آتشکده کاریان در لارستان که به عقدای یزد آورده شد و نزدیک به ۷۰۰ سال در آنجا روشن نگه داشته شد و سپس در سال ۵۲۲ شمسی (۱۱۷۴ میلادی) از عقدا به اردکان (روستای ترک آباد) برده شد و نزدیک به ۳۰۰ سال نیز در ترک آباد بود و در سال ۸۵۲ شمسی (۱۴۷۴ میلادی) از ترک آباد به یزد برده و نگهداری شد. نخست در محله‌ای به نام «خلف خان علی» در خانه ی یکی از موبدان بزرگ به نام «موبد تیرانداز آذرگشسب» نگهداری می‌شد و در سال ۱۳۱۳ پس از ساخته شدن این آتشکده به درون آن برده شد.

در کتاب زرتشت و زرتشتیان تاریخچه این آتش چنین آمده‌ است:

«پس از استقرار حکومت ایلخانان در ایران، برخی از زرتشتیان و موبدان گوشه و کنار ایران که پس از حملات اولیه مغولان آواره شده بودند، به دهکده‌ای کوچک در کُنجِ شمالِغربیِ یزد به نام «تُرک‌آباد» -که یک آتشکده کهنِ آناهید، هنوز در آن‌جا سالم و از گزند حوادثِ روزگار مصون مانده بود- کوچیدند و «آتش بهرام» خود را نیز در روستای مجاور که «شریف‌آباد» نام داشت، در خانه‌ای محقّر و آجری قرار دادند. تُرک‌آباد و شریف‌آباد از این زمان به مهمترین مرکز تجمع زرتشتیان تبدیل شد. این آتش مقدس که در زمان ساسانیان و به فرمان موبدِ موبدان «کرتیر» افروخته شده بود و در پرستشگاهی در استخر قرار داشت در گذر تمام این سال‌ها با کوشش زرتشتیان روشن مانده بود، از پیچ و خم روزگار گذشته و اینک در این مکان گمنام قرار گرفت. این آتش بهرام که از اوایل دوران ساسانی به‌طور مداوم فروزنده بود، از این زمان در این مکان امن باقی‌مانده و تا امروز، همچنان به عنوان «مقدس‌ترین آتش زرتشتیان» در «انجمن زرتشتیان یزد» و «آتشکده کرمان» برافروخته است.

فاصله تا اماکن دیگر شهر :

ماهیت آتشکده :

در سال‌های بسیار دور برای روشن کردن آتش، کبریت یا وسیله ای دیگر در اختیار نبود به همین منظور در یک مکان، آتشی همیشه روشن بود تا مردم بتوانند روزانه گُلی از آن آتش برداشته و اجاق خانه‌های خود را روشن کنند. به این مکان آتشکده می‌گفتند.

وظیفه آوردن آتش از آتشکده بر عهده فرزندان خانواده بود به همین دلیل خانواده ای که فرزند نداشت اجاقش خاموش یا به عبارتی کور بود که اکنون متوجه می‌شویم ریشه ضرب‌المثل ایرانی «فلانی اجاقش کور است» از کجا نشأت می‌گیرد. به همین دلیل یکی از آرزوهای شیرین برای هر خانواده این جمله بود: «اجاقت سبز باد»

شغل ایرانیان باستان کشاورزی و مبنای زندگی آن‌ها بر اساس نور و گرمای خورشید بود. هم چنین نور، گرما و روشنایی در دسترس مردم روی زمین آتش است. به همین دلیل آتش یکی از مهم‌ترین و مقدس‌ترین عناصر در زندگی بشر محسوب می‌شود. بعد از کشف آتش بود که فرهنگ و تمدن نیز شکل گرفت.

ذات آتش گِرد آن نشستن است و به مرور زمان آتشکده تبدیل به مکانی برای گردهمایی و برگزاری جشن‌ها و آیین‌های مذهبی زرتشتیان شد. قبل از آن نیز به عنوان دادگاه مورد استفاده قرار می‌گرفت که در آن موبد به دادرسی مردم می‌پرداخت .