موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس
موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس با فراهم آوردن غنی ترین مواد تاریخی وابسته به سلامت و بیماری درمنطقه خلیج فارس پذیرای بازدید كنندگان و پژوهندگان است .
آدرس و شماره تلفن :
الف – اشیاء
اشیاء با محتوای زیر به نمایش گذاشته شده است :
1/ لوح های عیلامی كشف شده در زیگورات كی ری ریشا بندر بوشهر كه مربوط به آیین های مذهبی – پزشكی بوده است
2/ مجسمه های ساخته شده از گل پخته شده حیوانات كه برای رسم شفا طلبی استفاده می شده اند.
3/ اسكلت های یافت شدة انسانی در حفاری های باستان شناسی كه گویای ساختار كالبد شناسی و بیماری شناسی آن انسان ها می باشند.
4/ ظروف نگهداری دارو و تركبیات دارویی در زمان های مختلف كه در سواحل و بنادر خلیج فارس كاربرد داشته اند.
5/ جعبة دارویی و وسایل تهیة ساخت دارو كه توسط اطباء ساكن در بنادر خلیج فارس استفاده می شده اند.
6/ وسایل و ادوات و تجهیزات جراحی در زمان های مختلف
7/ وسایل پزشكی مورد استفاده در شناورهای تجاری و نظامی كه در آبراة خلیج فارس تردد داشته اند.
8/ گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی خلیج فارس كه به صورت تاكسونومیك نمایش داده می شوند.
9/ نمایش ادوات شیوه های درمان های سنتی مانند فصدكردن ، ختنه كردن، دندان كشیدن، شكسته بندی، جراحی های سرپایی و دلالی
10/ وسایل مربوط به معاینات فیزیكی
11/ داروهای سنتی ساده و تركیبی
12/ مواد شیمیایی مورد استفاده در درمان بیماری های گوناگون كه در منطقة خلیج فارس كاربرد داشته اند.
13/ انواع گوناگون متون دعا كه به عنوان شفا توسط دعانویسان سنتی و جادوگران طب سنتی درمنطقه كاربرد داشته اند.
14/ نمایش داروهای طب مدرن غربی كه در دوران قاجاریه و اوایل دوران پهلوی كاربرد داشته اند.
16/ نمونه های پاتولوژیك و میكروبیولوژیك شامل: انگل ها و میكروب ها كه عامل بیماری های مهم كشنده در خلیج فارس بوده اند.
17/ وسایل و ادوات كنترل بیماری های مسری در سواحل، بنادر و جزایر خلیج فارس در زمان های گوناگون
18/ وسایل بهداشتی و بهسازی كه درطول زمان دربنادر گوناگون خلیج فارس كاربرد داشته اند
ب / اسناد
اسناد با محتوای زیر در بخش های گوناگون موزه به نمایش گذاشته شده است :
1/ كنترل بیماری های اندمیك و اپیدمیك منطقة خلیج فارس
2/ اسناد مربوط به پزشكان كنسولگری های خارجی در بنادر خلیج فارس به ویژه بندرعباس، بندر بوشهر، آبادان و بصره
3/ اسناد تأسیس بیمارستان های منطقة خلیج فارس
4/ شیوه های درمانی برای رویارویی با اپیدمی های وبا، طاعون، آبله و مالاریا
5/ آموزش طب سنتی و مدرن وكلاسیك درخلیج فارس
6/ مكاتبات پزشكان و اطباء مشغول به كار در بنادر و جزایر
7/ مكاتبات دولتی درخصوص وضعیت بهداشت و سلامت و رخداد اپیدمی های مهم
8/ اسناد مربوط به قرنطینه ها در سواحل جنوب ایران
9/ اسناد مربو ط به صدور پروانه به پزشكان مدرن در دوران قاجار و پهلوی
10/ اسناد مربوط به تأمین بهداشت و سلامت عمومی توسط شهرداری های بنادر و جزایر خلیج فارس
11/ اسناد مربوط به واكسیناسیون های همگانی در منطقة خلیج فارس
12/ اسناد مربوط به تأمین دارو و نیز تجارت مواد دارویی وگیاهان دارویی از طریق گمركات بنادر خلیج فارس
13/ اسناد مربوط به نسخ طبی كه توسط اطباء بنادر و جزایر خلیج فارس نگاشته شده اند.
ج – كتب
كتب پزشكی مربوط به دوران مختلف شامل: كتب خطی و با چاپ سنگی دراین بخش به نمایش گذاشته شده است :
1/ كتب خطی پزشكی كه در بنادر خلیج فارس مورد استفاده قرار می گرفته اند
2/ كتب و نسخ خطی طبی دارالفنون كه مورد استفادة اطباء مدرن بنادر خلیج فارس در دوران قاجاریه بوده اند.
3/ كتب طبی نوشته شده توسط اطباء طب سنتی و مدرن كه در بنادر خلیج فارس طبابت می كرده اند.
4/ گنجینه ای از كتب و تصاویر نسخ نایاب طب از دوران تمدن اسلامی تا سده های اخیر كه می توانند به عنوان مرجع برای پژوهندگان و كاربران مورد استفاده قرار گیرند
د – عكس و تصاویر
عكس های موضوعی به شرح زیر مربوط به دوران قاجاریه و اوایل پهلوی و تصاویر نقاشی مربوط به سیستم طب و طبابت در تمدن اسلامی به نمایش گذاشته شده است :
الف / آناتومی
ب / جراحی و ارتوپدی
ج/ فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی بیماری های داخلی و داروسازی
د/ معاینة بالینی و فیزیكی
ه / تصاویر و عكس های منحصر بفرد از اطباء و شیوة طبابت در دوران قاجار
ی / عكس و نقشة بیمارستان ها در دوران های گوناگون كه در سواحل جنوبی ایران درخلیج فارس ساخته شده بودند.
طبقه بندی موزه بر اساس زمان :
الف / دوران باستان
در دوران عیلامیان به شیوه های درمانی و فكری مكتب پزشكی لیان شامل: آیین های مذهبی – درمانی، كالبد شكافی اعضاء و پیشرفت های طب حوزة بین النهرین در شناخت و درمان بیماری ها در حوزه خلیج فارس و اقیانوس هند اشاره شده است و همچنین به موجود اسطوره ای «اآ» كه راهنمایی پزشكان را به عهده داشته است و در كنده كاری های هخامنشیان ظهور یافته پرداخته شده است .
از دستاوردهای باستان شناسی حاشیه خلیج فارس در كاخ های هخامنشی برای نشان دادن عمق دانش پزشكی آنان استفاده می گردد. از چگونگی ارتباط طب حوزة شرق دور با ایرانیان در دوران اشكانیان و ساسانیان و پیشرفت های ساسانیان و چگونگی شكل گیری طب مكتب مزدیسانی در سواحل و بنادر خلیج فارس و یافته های باستان شناسی بنادر مشهور ساسانی در خلیج فارس مانند سیراف و سی نیز كه تجلی گر دستاوردهای این بنادر دركسب علم و دانش پزشكی است؛ ارائه می شوند.
ب / تمدن اسلامی
دراین بخش به برجسته ترین نماد رشد تمدن اسلامی در سواحل خلیج فارس كه بندر سیراف است اشاره شده و چگونگی شكل گیری مكتب پزشكی سیراف در قالب دستاوردهای باستان شناسی و دارو شناسی و داروهای گیاهی به نمایش گذاشته می شود. بیننده در این بخش می تواند چگونگی اثرگذاری این مكتب پزشكی بر حوزه طب بغداد، شمال آفریقا، شرق دور تا چین و ژاپن و اندونزی و حوزة اقیانوس هند را دریابد در همین بخش بیننده ، از بیمارستان بزرگ سیراف و سیستم بهداشتی درمانی این بندر باشكوه آگاه می گردد و می تواند از رساله ها و دستاوردهای پزشكان سیرافی مانند یعقوب سیرافی كه در تاریخ الحكماء قفطی به ابن ماهان مشهور بوده است بازدید نمایید.
ج/ صفویه و قاجاریه
با نمایش آثار حضور استعمارگران پرتغالی در جزایر و سواحل خلیج فارس و شكل گیری نخستین بیمارستان ایران در جزیره هرمز ، بیننده می تواند از نفوذ میسیون های مذهبی ، كمپانی هند شرقی و چگونگی آشنایی ایرانیان با طب پیشرفتة غرب كه آغاز آن دركرانه های خلیج فارس بوده است، آگاهی یابد.
در این بخش همچنین به حضور پزشكان اعزامی غربی از طریق بنادر خلیج فارس به سوی مركز ایران و ارائة خدمات درمانی و جراحی به ساكنین بنادر خلیج فارس و چگونگی رویارویی با بیماری های مهلك این منطقه اشاره می شود.
بیننده همچنین می تواند به نقش پرنفوذ پزشكان كنسولگری های انگلیس در بندرگمبرون، بندر بوشهر و بصره پی برده و شكل گیری بیمارستان های مدرن بر شیوة غربی را در این بنادر مشاهده نماید.
وضعیت بهداشتی، پزشكی، شیوه بیماری های عفونی و اپیدمیك و چگونگی سیستم واكسیناسیون در دوران قاجار نیز به تفصیل به نمایش گذاشته می شود. از بیماری های مهم منطقة خلیج فاس در این دوران كه موجب مرگ و میر بالا و ركود اقتصادی منطقه می شده اند مانند مالاریا، طاعون، آبله و وبا یاد خواهد شد.
از سیستم پیچیده و پر اثر قرنطینه در جنوب ایران كه موجب جلوگیری از انتشار بیماری های مهلك مسری در اروپا گردیدند نیز مداركی ارائه می شود. از مصوبات شورای حفظ الصّحه و چگونگی نفوذ پرقدرت طب غربی و افول طب سنتی ایران در این دوران به تفصیل پرداخته می شود.
د/ دوران معاصر (پهلوی و انقلاب اسلامی )
بیننده می تواند پارادایم طب مدرن را درشیوه تشخیص، درمان و آموزش پزشكی و چگونگی شكل گیری پزشكی مبتنی بر معاینه پزشكی و تشخیص طبی، كنترل بیماری های عفونی مسری، گسترش بیمارستان، و آموزش مدرن طب را دریابد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟در گفتگو ها شرکت کنید!